نخستین باری که واژگان طراحی UIو UX به چشمم خورد زمانی بود که مشغول جستجو در لیست درخواست همکاری یکی از شرکت‌های بزرگ و معتبر بازرگانی ایران بودم، آن روزها جویای کار بودم و ازآنجایی‌که فارغ‌التحصیل رشته گرافیک بوده‌ام بیشتر در پی نیازمندی طراحی گرافیک در شرکت‌های مختلف بودم تا اینکه برای اولین بار در لیست حرفه‌های موردنیاز شرکت مربوط به این دو واژه برخوردم! طراح UI و طراح UX! برایم بسیار واژگان عجیب و ناآشنایی بودند! اولش فکر کردم همان طراحی گرافیک‌اند اما در گزینه‌های دیگر طراح گرافیک را هم به‌صورت جداگانه دیده بودم، پس این دو واژه مربوط به چه حرفه‌ای می‌توانستند باشند؟ برای اینکه بدانم آیا به رشته تحصیلی‌ام مربوط می‌شوند یا نه اندکی در سایت‌های مختلف که توضیحاتی دراین‌باره داده بودند به جستجو پرداختم! خوشم آمد و با خودم فکر کردم که چقدر می‌تواند جالب باشد ورود به این حیطه آن‌هم برای من که رشته‌ام مرتبط با این مباحث و در زمره طراحی و ارتباط تصویری بوده است، اما خب من به علت عدم اعتمادبه‌نفس لازم و پایین بودن تجربه کاری لازم برای کار کردن در شرکت مزبور که جزء شرکت‌های قدرتمند و بزرگ ایران بود و قطعاً کار کردن در چنین جایی نیازمند مهارت بالایی در حرفه تخصصی‌تان بوده، حتی اقدام به پر کردن درخواست همکاری هم ننمودم اما این عاملی نشد تا باوجود مشغول شدن در شرکت‌های مختلف دست از جستجو دراین‌باره بردارم، من همچنان دوست داشتم و دارم تا در رابطه با طراحی UI و UX بیشتر بدانم و دریابم که فرق یک طراح UI که به آن طراح رابط کاربری اطلاق می‌شود با یک طراح گرافیست در چیست؟
طراحی رابط کاربری زیرمجموعه طراحی گرافیکی به‌حساب می‌آید. در صنعت نرم‌افزار به گرافیست می‌گویند طراح دیداری (Visual designer). ولی این فقط یک اختلاف لفظی ست و عملاً تفاوتی بین گرافیست و طراح دیداری وجود ندارد. دلیل این اختلاف این است که در این صنعت کلمه «طراح» برای نقش‌های بیشتری مورداستفاده قرار می‌گیرد و ما این‌گونه آن‌ها را تفکیک و قابل‌شناسایی می‌کنیم. وقتی در مورد طراحی حرف می‌زنیم اغلب مردم به طراح دیداری یا همان گرافیست فکر می‌کنند و دلیلش این است که قابل‌فهم‌تر است. طراحان دیداری کارشان این است که رنگ و تصاویر مناسب را انتخاب کرده و یا به طراحی لوگو و کارهایی از ین دست بپردازند. این نوع طراحی همان چیزی است که بیشتر مردم به آن «هنر» می‌گویند.
اگر طراحی دیداری هنر باشد، طراحی رابط کاربری یک علم است. طراح رابط کاربری با خودش فکر می‌کند که اگر یک فرم ارسال شد چه اتفاقی باید بیفتد؟ خطاها را چگونه باید به کاربر نمایش داد؟ آیا اطلاعات فرم به یک صفحه جدید ارسال می‌شود؟ دکمه ارسال فرم کجا باشد بهتر است؟
طراحی دیداری خوب یعنی نرم‌افزار باید خوشگل باشد. رابط کاربری خوب یعنی کار با نرم‌افزار باید ساده باشد. نمونه طراحی دیداری خوب می‌شود Apple. نمونه یک رابط کاربری خوب هم می‌شود گوگل (البته به‌جز Google Docs و اندروید که بهتراست از این لیست حذف گردند!)
رابط کاربری UI که مخفف کلمه User Interface می‌باشد به‌ظاهر به اپلیکیشن یا وب سایتی اطلاق می‌گردد که کاربر با آن در ارتباط است، طراحان UI بر روی نحوه ارائه محصول کار می‌نمایند درحالی‌که طراحان UX بر روی تجربه کلی کاربر (ظاهر وب‌سایت، عملکرد، کارایی، سهولت و ...) نظارت دارند و در حقیقت رابط کاربری بخشی از تجربه کاری می‌باشد.
بااینکه گفتیم طراحان دیداری (گرافیست‌ها) با طراحان رابط کاربری متفاوت هستند، اما واقعیت این است که معمولاً یک طراح UI باید طراحی دیداری را هم بداند. علتش این است که معمولاً اغلب شرکت‌ها یک نفر را استخدام می‌کنند تا کار هر دو را انجام دهد؛ بنابراین اولین مهارتی که طراح رابط کاربری نیاز دارد این است که بتواند با ابزارهای گرافیکی مثل Photoshop و یا Illustrator کار کند. البته اصلاً منظور این نیست که برای طراحی فوری فتوشاپ را بازکنید. بهتراست قبلش طراحی اسکچ (Sketch) را یاد بگیرید.
بااینکه عملاً برنامه‌نویس front-end را با طراح UI یکی نمی‌دانیم، اما این هم از آن دست کاراهایی است که اغلب توسط طراح رابط کاربری انجام می‌شود. معمولاً طراح UI باید مهارت‌های کد نویسی لازم را هم برای زبان‌های HTML، CSS و گاهی هم Javascript داشته باشد.
مهارت دیگری هم که به آن نیاز دارید این است که نسبت به نرم‌افزارهای مختلف و کاربرد آن‌ها آشنایی کافی داشته باشید. اگر تمرکزتان روی وب‌سایت است، خیلی خوب است که سبک‌های مختلف طراحی را بشناسید. به‌عنوان‌مثال بهتر است به مزایا و معایب سبک‌هایی مثل تخت، رئالیسم، سه‌بعدی و... آشنایی کافی داشته باشید.
تفاوت بین رابط کاربری و تجربه کاربری
UI (رابط کاربری) و UX (تجربه کاربری) مخفف‌هایی هستند که ممکن است به‌صورت اشتباه مورداستفاده قرار گیرند. آن‌ها کاملاً معناهایی متفاوتی دارند و در حقیقت UI زیرمجموعه‌ای از UX می‌باشد.
UI همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره شد مخفف User Interface و به معنای رابط کاربری است که به هر چیزی که در صفحه‌نمایش داده می‌شود گفته می‌شود که شامل تصاویر، متن‌ها، دیاگرام‌ها، ماژول‌ها، جداول، ویدئوها و همچنین رنگ و مکان آن‌ها می‌باشد. UX مخفف User Experience می‌باشد که بسیار وسیع‌تر از UI می‌باشد و به تجربه و احساس کاربر زمانی که از محصول شما استفاده می‌نماید گفته می‌شود. در حقیقت کل یک محصول تجربه کاربری یا User Experience می‌باشد و هر بخش از آن User Interface یا رابط کاربری نامیده می‌شود.
طراحی رابط کاربری وب‌سایت نیازمند آشنایی باتجربه کاربری (UX)، تکنولوژی‌های طراحی وب، محدودیت‌های برنامه‌نویسی و ساختار سیستم‌های مدیریت محتوا می‌باشد. به همین خاطر برای طراحی رابط کاربری یک وب‌سایت، آشنایی با گرافیک به‌تنهایی کافی نیست.
درواقع رابط کاربری مانند واسطه‌های کاربری‌ای چون ماوس رایانه‌تان و صفحه‌کلید و مانیتور که مانند پُلی بین شما و آنچه در حافظه سیستم رایانه‌تان قرار دارد عمل می‌کنند، پلی ارتباطی ست میان شما و یا مخاطبانتان با محصولی که قصد ارائه و معرفی آن رادارید.
منابع:
امرایی، امید، 1393، استراتژی دیجیتال، رابط کاربری (UI)، مقاله
تحریریه وینت، 1393، طراحی رابط کاربری، مقاله
جهت دانلود فایل مقاله "طراحی UI چیست؟ آیا یک طراح UI همان طراح گرافیست خودمان است؟" روی لینک زیر کلیک کنید:
فایل مقاله "طراحی UI چیست؟ آیا یک طراح UI همان طراح گرافیست خودمان است؟"